Η πρώτη γυναίκα μαραθωνοδρόμος

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Βρισκόμαστε στην Αθήνα των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων και έκπληκτη η οργανωτική επιτροπή αντιμετωπίζει μια περίεργη, για την εποχή εκείνη, αίτηση συμμετοχής στον Μαραθώνιο Δρόμο. Είναι αυτή της Σταματίας ή Σταμάτας Ρεβίθη, της αποκαλούμενης και Μελπομένης, από τη Σύρο. Όπως την περιγράφουν οι εφημερίδες της εποχής, ήταν πολύ φτωχή, περίπου 30 χρόνων, αν και φαινόταν μεγαλύτερη, ξανθή, οστεώδης, με χαρακτηριστικά μεγάλα μάτια. Κατοικούσε στον Πειραιά μαζί με το μικρό της παιδάκι, μόλις 17 μηνών, ενώ τα Χριστούγεννα του περασμένου έτους είχε χάσει το μεγάλο της παιδί, 7 ετών.

Καθημερινά η Σταματία Ρεβίθη, κρατώντας το μωρό στην αγκαλιά της, διήνυε την απόσταση Πειραιάς – Αθήνα με τα πόδια, ψάχνοντας για κάποια περιστασιακή δουλειά και αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Φαίνεται, λοιπόν, πως σε μία από τις καθημερινές αυτές διαδρομές ένας Αθηναίος πεζοπόρος που τη συνάντησε της ανέφερε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες και την πιο σημαντική τους έκφανση, τον Μαραθώνιο Δρόμο, και, ίσως εμπαίζοντάς την, της είπε πως θα έπρεπε να αγωνιστεί και αυτή. Η ιδέα αυτή έγινε μόνιμη και βασανιστική για τη Ρεβίθη, που δεν δίστασε να την προωθήσει. Στην «Εστία» της 23ης Μαρτίου του 1896 σημειώνεται: «…Η δρομεύς κυρία Ρεβίθη, η παράδοξος γυνή, η διατρέξασα προ ολίγων ημερών τον Μαραθώνιο δρόμο χάριν δοκιμής σκοπεύει να συναγωνισθή μεθαύριον. Σήμερον ήλθε εις τα γραφεία μας και μας είπεν ότι εάν την εμποδίσουν τα υποδήματά της θα τα βγάλη καθ’ οδόν και θα έλθη γυμνόπους…».

Με τρόπο η επιτροπή των Αγώνων τής αρνήθηκε τη συμμετοχή, με το δικαιολογητικό πως είχαν συμπληρωθεί οι θέσεις και με την υπόσχεση πως θα μπορούσε στο μέλλον να αγωνισθεί σε Μαραθώνιο μαζί με άλλες ξένες και κάποια Αμερικανίδα Μιστέαν, που θα ερχόταν στην Αθήνα με αυτόν τον σκοπό. Κάτι που τελικά δεν έγινε. Η πεισματάρα Σταματία δεν πτοήθηκε καθόλου και τις παραμονές του αγώνα βρίσκεται στον Μαραθώνα, μαζί με τους άνδρες δρομείς, αποφασισμένη να τρέξει και αυτή. «…Στο χάνι “Το τρόπαιον του Μιλτιάδου” είχαν συγκεντρωθεί επτά δρομείς που θα έπαιρναν μέρος στον αγώνα την άλλη μέρα. Μεταξύ αυτών ήταν και η κυρά Σταμάτα Ρεβίθη, που είχε έλθει με σούστα και είχε κατασκηνώσει στον τόπο της εκκίνησης. Ήταν η “γνωστότατη μαραθωνοδρόμος”, που όλοι οι δημοσιογράφοι ζήτησαν να δουν και να συζητήσουν μαζί της. Τη φιλοξένησε ο δήμαρχος του χωριού κ. Κουτσογιαννόπουλος…».

Το επόμενο πρωινό η Σταματία θα ζητήσει από τον ιερέα του χωριού να της διαβάσει μια ευχή για να τρέξει γρήγορα τη διαδρομή. Όμως, οι ευχές θα δίνονταν μόνο στους επίσημους αθλητές. Λίγο αργότερα η Σταματία θα ακούσει την αμετάκλητη απόφαση της επιτροπής που της αρνείται ακόμα και ανεπίσημα να ακολουθήσει την ομάδα των αθλητών. Και πάλι όμως δεν πτοείται. Την επομένη του θριάμβου του Σπύρου Λούη θα βρεθεί ξανά στη γραμμή εκκίνησης του Μαραθώνα. Έχει πάρει την απόφαση να τρέξει τη διαδρομή μόνη. Πριν ξεκινήσει, ο δάσκαλος, ο ειρηνοδίκης και ο δήμαρχος του χωριού συντάσσουν ένα μικρό πρακτικό πιστοποιώντας την ώρα εκκίνησης. Η Σταματία θα φτάσει κατάκοπη στην Αθήνα, όπου και θα συναντήσει κάποιους υπαξιωματικούς, τους οποίους και παρακαλεί να υπογράψουν το πρακτικό για να πιστοποιηθεί η ώρα άφιξής της. Ύστερα κατευθύνθηκε προς το κέντρο της Αθήνας για να επισκεφθεί τον γραμματέα της Επιτροπής Αγώνων, τον Τιμολέοντα Φιλήμονα.

 

Την επεισοδιακή αυτή ιστορία της πρώτης γυναίκας μαραθωνοδρόμου μαρτυρούν πολλές εφημερίδες της εποχής, η «Ακρόπολις», το «Άστυ», ο «Νέος Αριστοφάνης» και η «Messager d’ Athènes». Δυστυχώς τα ίχνη της Σταματίας Ρεβίθη χάνονται τελείως μετά τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες και ο πρωτόγνωρος άθλος αυτής της γυναίκας δεν βρήκε την απαιτούμενη αναγνώριση και η ίδια την καταξίωση. Η εποχή δεν ευνοούσε ακόμα την γυναικεία άθληση, πολύ περισσότερο τη λαϊκή. Οι γυναίκες, και μόνο της «καλής κοινωνίας», περιορίζονταν σε αθλοπαιδιές που είχαν ταυτιστεί με τις ανώτερες τάξεις, όπως η αντισφαίριση και το γκολφ.