Μαραθώνιοι στην Ελλάδα

του Βασίλη Κυριλλίδη

Μαραθώνιοι στην Ελλάδα. 1.

Έχω, μέχρι στιγμής, τρέξει 18 μαραθωνίους στη χώρα μου και 6 στο εξωτερικό. Σε ηλικιακό διάστημα από 39 έως 55 γεμάτα. Σε χρόνους κάτω από 3,5 ώρες, έως πάνω από 4.30. Με ποικιλία συναισθηματικών διαθέσεων και καιρικών συνθηκών. Με ήλιο και ζέστη, με κρύο και βροχή. Κάποιους με το βάρος του άγχους που με ξαγρυπνούσε τη νύχτα, κι άλλους με τη λαχτάρα του ξημερώματος που θα μ' έβρισκε σε μια όμορφη γιορτή. Κυνηγώντας κάποια επίδοση ή, απλά, συνοδεύοντας ένα φίλο. Με την αγωνία του τερματισμού, ή την περιηγητική ματιά ενός ταξιδιώτη.

Τη δεκαετία του 90 συναντήθηκα με 4 μαραθώνιους στην Ελλάδα: Τον μαραθώνιο της κλασικής διαδρομής της Αθήνας.  Τον μαραθώνιο της Πάτρας, που για διάφορους λόγους δεν υφίσταται πλέον. Της Ρόδου, που επίσης δεν υφίσταται πλέον. Και της Μακεδονίας, στη Θέρμη, που μέτρησε 2 διοργανώσεις όλο κι όλο, το 1996 και 1997, πριν διακόψει οριστικά κι αμετάκλητα. Αν ισχύει πως ήταν ανεπίσημος, χωρίς διαπιστευμένη δηλαδή μέτρηση από τον ΣΕΓΑΣ, οι επίσημοι μαραθώνιοι στη χώρα ήταν 3.

Και σήμερα τόσοι είναι: Ο Κλασικός Μαραθώνιος της Αθήνας, ο μόνος, μέχρι στιγμής, που φέρει επάξια τον τίτλο του διεθνούς, υπήρξε και παραμένει η πρώτη επιλογή των ελλήνων μαραθωνοδρόμων. Ο Μαραθώνιος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με αφετηρία την Πέλλα και τερματισμό μπροστά στο άγαλμα του ήρωα, είναι ο πιο προσιτός για τους Βορειοελλαδίτες. Αναφέρεται επίσης ως διεθνής, αλλά αυτός ο τίτλος δεν δικαιώνεται από την αντίστοιχη παρουσία αλλοδαπών δρομέων, παρά μόνο των ολίγων εκείνων που διεκδικούν την πρωτιά και το χρηματικό έπαθλο που τη συνοδεύει, και που αποτελεί το κίνητρό τους. Ο μαραθώνιος της Καλαμάτας γειτνιάζει χρονικά με τον προηγούμενο, το 2012 μάλιστα προγραμματίστηκε την ίδια ακριβώς μέρα, για λόγους ακατανόητους στους πολλούς φίλους του αθλήματος.

Το επαρχιακό κλίμα που επικρατεί στους δυο αυτούς μαραθωνίους, όπως και σ' εκείνον τον μακαρίτη της Πάτρας, δεν οφείλεται στις ελλείψεις ή στις παραλείψεις των διοργανωτών τους, ούτε στο αδιάφορο τοπίο της διαδρομής. Οφείλεται στην αδιαφορία του τοπικού κόσμου. Δεν μ' αρέσει ο δρομέας που τρέχει για το χειροκρότημα, αλλά σ' όλους μας αρέσει το χειροκρότημα. Επίσης, κανείς δεν οφείλει να συμμερίζεται τα συναισθήματά σου, αλλά σε λυπεί η διαπίστωση πως κάτι τόσο σημαντικό στέκει απόμακρο στη νοοτροπία μας.

Λαμβάνοντας μέρος σε μαραθώνιους του εξωτερικού, σκεφτόμουν συχνά πως αυτό που γεννήθηκε στον τόπο μας, ενηλικιώθηκε σ' άλλα μέρη, εκεί, όπου μεταλαμπαδεύτηκε η ουσία του ελληνικού πολιτισμού. Μακάρι να επιστρέψει πάλι, ώριμο και δυνατό, όπως παιδί που στείλαμε στα ξένα, αλλά δεν ξέχασε την καταγωγή του. Θα τα καταφέρει, αρκεί να το θελήσουμε κι εμείς. Δεν μας το άρπαξε κανένας λόρδος, ούτε απαιτούνται διπλωματικές πρωτοβουλίες και διεθνείς καμπάνιες για την ανάκτηση του. Κτήμα μας είναι μόνο όσα αγαπάμε. Αν δεν τα αγαπάμε πραγματικά, αν τα θέλουμε μόνο για να αποκαταστήσουμε το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς ή επειδή μας λείπουν υποστυλώματα από τον Παρθενώνα της πληγωμένης εθνικής μας υπερηφάνειας, τότε ο τόπος καταγωγής ή εξορίας τους δεν έχει καμιά σημασία.

2ος Μαραθώνιος Μακεδονίας, 1997.

Η κοφτή χειρονομία του τροχονόμου σταματά την κυκλοφορία, ώστε να περάσεις με ασφάλεια. Με το άλλο χέρι υποδεικνύει την πορεία: Δεξιά. Δεν έφτασες ακόμα στο τέρμα, λάθος νόμιζες. Έχει κι άλλο. Με κομμένη ανάσα καταφέρνεις να τον ρωτήσεις πόσο απέμεινε. Είναι ενθαρρυντικός, μόνο τετρακόσια μέτρα. Τα πόδια σου κόβονται. Πως θα τα καταφέρεις, άλλα τετρακόσια μέτρα; Ναι, πρόκειται για μαραθώνιο.

Στην περίπτωσή μου, αυτόν της Μακεδονίας. Τον 2ο και τελευταίο. Με το χρονόμετρο στο χέρι, την αγρύπνια από το άγχος της προηγούμενης, αλλά και αποφασιστικότητα νεανική, έτσι θυμάμαι τον εαυτό μου εκείνο το φθινόπωρο του '97. Την πρώτη από τις τρεις, όλες κι όλες, φορές που κατάφερα επίδοση κάτω από 3.30 ώρες σε μαραθώνιο.

Προσπαθώντας να πετύχω επιδόσεις που κανείς στον κόσμο δεν θα θεωρούσε σπουδαίες, αν και αρκετοί θα τις ήθελαν, οι μαραθώνιοι, τότε, είχαν για μένα μια άλλη διάσταση. Τον 2ο της Μακεδονίας τον ξεκίνησα ορμητικά, καταπίνοντας τα αρχικά του χιλιόμετρα, και αισιόδοξα, καθώς διαπίστωνα πόσο κοντινή έμοιαζε η απόσταση που χώριζε τους χιλιομετρικούς δείκτες. Πόσο σύντομα έφτασα από το 11ο στο 12ο χιλιόμετρο - ήμουν καλά προπονημένος, διάολε. Μετά στο 13ο, μετά στο 14ο. Τον στόχο μου τον είχα σίγουρο, σκεφτόμουν, καθώς δεν γνώριζα αυτό που γνωρίζω σήμερα. Πως τα 30 χιλιόμετρα είναι το μισό ενός μαραθωνίου.

Το σώμα μου όμως το μάθαινε, εμπειρικά. Συγχώρεσα μεγαλόκαρδα τους διοργανωτές που ξέχασαν να βάλουν σημάδι στο 33ο χιλιόμετρο, ας είναι, είχαν φιλότιμα προνοήσει για το καθένα απ' τα προηγούμενα. Ίσως και να έβαλαν, σκέφτηκα, αλλά το παρέσυρε ο αέρας. Ή το παρέβλεψα, ως αποτέλεσμα της κούρασης που είχε εμφανώς αρχίσει να με καταβάλει. Αλλά όχι, νάτο, το 33ο φάνηκε. Δεν το είχαν ξεχάσει, λοιπόν. Περίεργο, όμως, γιατί άργησε τόσο;

Δεν πρόλαβα να το σκεφτώ πολύ, δεν ήθελα μάλλον να δεχτώ ένα τόσο δύσκολο χιλιόμετρο, καθώς με προβλημάτιζε πλέον η απουσία του δείκτη στο 34ο. Αλλά όχι, μετά από - αλήθεια πόσο; - εμφανίστηκε κι αυτό. Τι στο καλό συνέβαινε εδώ; Το 35ο έπρεπε να το φτάνω ήδη, αλλά δεν φαινόταν ούτε στο βάθος του ορίζοντα. Δεν μπορεί, αυτό θα το ξέχασαν, σίγουρα. Άρα το έχω προσπεράσει, κι αυτό που αχνοφαίνεται εκεί μακριά είναι το 36ο.

Όχι, το 35ο είναι.

Θυμάμαι την απελπισία να με καταβάλει. Είχαν απομείνει πια μόνο 5 χιλιόμετρα, που όμως κάτι σχετικό με την σχετικότητα τα επιμήκυνε. Φοβήθηκα πως ο δρόμος δεν θα τελείωνε ποτέ. Πως είχα βρεθεί σ' ένα διαστελλόμενο σύμπαν, πως κάποια φυσική ή μεταφυσική δραστηριότητα διέστελλε αέναα το χωροχρόνο, πως κάθε χιλιομετρική ταμπέλα απομακρυνόταν διαρκώς από την προηγούμενη, όπως οι γαλαξίες μεταξύ τους, και πως μάταια πάσχιζα να φτάσω στον προορισμό μου. Ο πιο συνηθισμένος εφιάλτης, όπου τα πόδια πασχίζουν να κινηθούν, χωρίς όμως να καταφέρνουν να σε μετακινήσουν από το σημείο όπου βρίσκεσαι, είχε ζωντανέψει.

Αισθάνομαι τυχερός που σήμερα διαθέτω τα εφόδια να ερμηνεύσω τα παράξενα των καιρών εκείνων. Τότε αισθάνθηκα τυχερός που τέλειωσα τον αγώνα και μάλιστα, παρόλα τα εφιαλτικά αδιέξοδα, κάτω από τις 3,5 ώρες του δηλωμένου στόχου, έστω και κατά λίγο. Λέω δηλωμένου, γιατί συνήθως έχουμε κρυμμένο κι έναν άλλο, ομολογημένο μόνο στον εαυτό μας, που τις περισσότερες φορές αποδεικνύεται υπέρμετρα αισιόδοξος.

Αυτό που μου είχε συμβεί στον μαραθώνιο της Μακεδονίας δεν ήταν ο λεγόμενος 'τοίχος'. Δεν ήταν το κατέβασμα του γενικού διακόπτη, που σ' αφήνει απροειδοποίητα στο σκοτάδι. Ήταν μια βαθμιαία εξάντληση, ένα διαρκές ξόδεμα των δυνάμεων. Τον 'τοίχο' θα τον συναντούσα έντεκα χρόνια αργότερα, και μάλιστα στον πρώτο μου μαραθώνιο του εξωτερικού, στη Ζυρίχη.

Αλλά, μέχρι τότε, είχα ακόμα έναν πολύ μακρύ και συναρπαστικό δρόμο να τραβήξω. Έναν δρόμο στον οποίο οι μαραθώνιοι ήταν σταθμοί, αφού κατάφερναν να έχουν μια αίγλη διαφορετική, ακόμα κι από τους μεγαλύτερους αγώνες που δοκίμασα κάποτε. Αυτό που έζησα στην Θέρμη, θα το συναντούσα τακτικά, αλλά θα μου ήταν πια γνωστό. Μόνο τα τέσσερα τελευταία χρόνια κατάφερα να φτάσω σε μια κατάσταση, όπου ο μαραθώνιος με οδηγεί στον παράδεισο, χωρίς πρώτα να με περνά από τη δοκιμασία της κόλασης. Αλλά τότε, είπαμε, ήμουν ακόμα στην αρχή αυτής της ατέλειωτης διαδρομής.

Μαραθώνιος Πάτρας, 1997 – 1999.

Η πόλη της Πάτρας φιλοξενούσε μαραθώνιο για κάποια πρωτοπόρα χρόνια, διέκοψε, όμως, για διάφορους λόγους. Κάτι ακούστηκε για εσωτερικές διενέξεις. Κάτι για τη διαδρομή που διασταυρωνόταν με τις σιδηροδρομικές γραμμές, κι αυτό παραβίαζε επίσημους κανονισμούς. Πράγματι, οι μαραθωνοδρόμοι που δεν κατάφερναν να περάσουν έγκαιρα, έπρεπε να περιμένουν τη διέλευση του τρένου για να συνεχίσουν. Δεν ξέρω, όμως, αν ήταν αυτοί πράγματι ο λόγοι. Νομίζω πως η σημαντικότερη αιτία οφείλεται στο ότι κανείς σχεδόν, εκτός από τους αθλητές, δεν εκτίμησε αυτό που γινόταν στην Πάτρα, ούτε φυσικά η πόλη. Υποθέτω ότι μια συνηθισμένη Κυριακή η πλατεία της θα γέμιζε περισσότερο κόσμο, αλλά την συγκεκριμένη επέλεγαν να βρίσκονται κάπου αλλού, ώστε να μην τους ενοχλεί το γεγονός. Αν ο κόσμος αγκάλιαζε τον αγώνα της πόλης του, θαρρώ πως θα βρισκόταν μια λύση, ακόμα και για το τραίνο.

Από την Πάτρα με χώριζε απόσταση, δύσκολη για τους δρόμους εκείνων των καιρών. Την πρώτη φορά την έκανα με άνεση χρόνου, αλλά και μοναξιά ανυπόφορη. Την δεύτερη κατεβήκαμε με το αμάξι ενός φίλου. Η δουλειά του τον στένευε κι έτσι ξεκινήσαμε από Καβάλα, Σάββατο απόγευμα, με τη γυναίκα του για οδηγό. Το βράδυ, στον Μπράλο, μας έπιασε ομίχλη και λάστιχο. Τα χαράματα, στον ισθμό Ρίου - Αντίρριου, άρχισε η καταιγίδα. Το αυτοκίνητό μας ήταν το τελευταίο που πρόλαβε το φέρυ, πριν διακοπούν τα δρομολόγια.

Όταν φτάσαμε στην Πάτρα το λεωφορείο που μετέφερε τους αθλητές ξεκινούσε για την αφετηρία. Η οδηγός μας το ακολούθησε. Η καταιγίδα μαινόταν, δεν τολμούσαμε να βγούμε. Ο φίλος μου, νεόφερτος στο τρέξιμο, θεώρησε δεδομένο πως ο αγώνας δεν θα γίνει, αλλά εγώ ήξερα πως θα γίνει, γιατί ήξερα τους δρομείς.

Λίγο πριν την εκκίνηση φόρεσα το αδιάβροχό μου και πλησίασα την ολιγομελή συγκέντρωση στην αφετηρία. Οι διοργανωτές, εν μέσω ακατάπαυστης θεομηνίας, ανέθεσαν στους υποψήφιους συμμετέχοντες να πάρουν την ευθύνη, αν επιθυμούν ή όχι να διεξαχθεί ο αγώνας. Ψηφίσαμε. Ελάχιστοι αποχώρησαν. Επέστρεψα στο αυτοκίνητο κι είπα στο φίλο μου να ετοιμάζεται. Δεν το πίστευε. Κοίταζε αρκετή ώρα μέσα από τα παράθυρα, μέχρι να πειστεί ότι δεν αστειεύομαι. Δεν ήξερε, ακόμα, τους δρομείς.

Τρέχαμε σε λίμνες, τα παπούτσια μου είχαν βαρύνει. Από τη μέση και μετά βγήκε ο ήλιος. Τερματίσαμε στεγνοί. Αμέσως μετά τον τερματισμό, ξαναμπήκαμε στο αμάξι, και ξεκινήσαμε για την επιστροφή. Η οδηγός μας έκανε το διπλό δρομολόγιο, 20 και πλέον ώρες οδήγησης, χωρίς στιγμή ύπνου. Της χρωστάμε τον αγώνα. Νοιώθαμε υπερήφανοι ως μαραθωνοδρόμοι, αλλά αυτό που κατάφερε αυτή μου φαινόταν δυσκολότερο.

Πάτρα, 1998.

Από τον μαραθώνιο της Πάτρας δεν καταφέρνω να βρω ούτε τα μετάλλιά μου. Ό,τι υπάρχει από τις τρεις φορές που συμμετείχα σ' αυτόν είναι καταγεγραμμένο στη μνήμη μου, και σε τέσσερις θολές φωτογραφίες του '98. Δυο που με εμφανίζουν στα τελευταία μέτρα του τερματισμού και δυο μετά. Δεν ξέρω καν αν η Πάτρα κράτησε κάτι από ένα γεγονός που τιμά την ιστορία της. Ελπίζοντας πως ναι, πληκτρολόγησα τις λέξεις, μαραθώνιος Πάτρας, στις μηχανές αναζήτησης, για να βρω πως ξεκινά ένας μαραθώνιος στο Δημοτικό Συμβούλιο της Πάτρας, με κύριο θέμα την εκλογή του προέδρου του σώματος. Λίγο πριν βγω απ' την αναζήτηση το μάτι μου έπεσε στο γενικό αρχείο ενός φωτογράφου, από τα Ιωάννινα. Πάτησα το πλήκτρο και στην οθόνη εμφανίστηκαν δυο δυσδιάκριτα άλμπουμ, από τις διοργανώσεις του '96 και '97. Η ποιότητα τους φανέρωνε το χρόνο που πέρασε, γι' αυτό και ταίριαζε με τις ξέθωρες εικόνες που απέμεναν στη μνήμη μου.

Σκέφτηκα να έρθω σ' επαφή με τον φωτογράφο, όπως προτρέπει η ιστοσελίδα του, καθώς με διέκρινα σε μια από τις φωτογραφίες της συλλογής του '97. Δεν ξέρω, όμως, αν θα το κάνω. Ίσως είναι καλύτερα να μην ανασκαλεύεις όσα τόσο γαλήνια έχουν βρει τη θέση τους, στα βάθη της συνείδησής σου.



Βασίλης Κυριλλίδης
http://ateleiotidiadromi.blogspot.gr/